حتما نام «کودکان بیش فعال» را تا به حال شنیده اید. کودکان بیش فعال آن دسته از کودکانی هستند که کنترلشان بسیار دشوار است و والدین اغلب از دست آن ها به ستوه می آیند. آن ها اغلب به غلط به عنوان «بچه های بد و شر» شناخته می شوند و همه از دست آن ها شاکی هستند. اگر شما هم با این مشکل روبه رو هستید توصیه می کنیم حتما ادامه گزارش را بخوانید و با توجه به ضرورت درمان این اختلال از مشکلات بعدی که در انتظار فرزند شماست جلوگیری کنید.برای آشنا شدن با زوایای این اختلال که از آن به عنوان شایع ترین اختلال روان پزشکی کودکان یاد می شود با دکتر عاطفه سلطانی فر، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و فلوشیپ روان پزشکی کودکان خردسال کمک گرفتیم. وی در مقدمه به خراسان چنین می گوید: اختلال بیش فعالی یا ADHD   که در کودکان شایع است در صورت عدم تشخیص و درمان می تواند عوارض زیادی برای کودک و خانواده اش و جامعه داشته باشد. این اختلال 3 علامت اصلی دارد که مهم ترین آن معمولا با تکانشگری همراه است و در مرحله سوم نقص توجه و تمرکز است، به این ترتیب ADHD   3 طیف دارد در نوع شایع آن هر 3 طیف وجود دارد 2 نوع دیگر کودکانی که درگیر بیش فعالی و تکانشگری هستند و در تمرکز و توجه مشکلی ندارند و کودکانی که بیش فعال و تکانشگر نیستند اما در تمرکز و توجه مشکل دارند. دسته اخیر دیرتر از همه تشخیص داده می شوند زیرا به هنگام ورود به مدرسه است که مشکل تمرکز و توجه آن ها جدی می شود. این اختلال در پسران 3تا5 برابر دخترها دیده می شود و در 3تا5 درصد کودکان مدرسه ای قابل مشاهده است.

علایم بیش فعالی

یک کودک بیش فعال در وهله اول در مقایسه با کودکان هم سن و سال خود جنب و جوش و تحرک بیشتری دارد. معمولا نمی تواند یک جا بنشیند و اگر مجبور شود مدام وول می خورد. دوست دارد از بلندی بالا برود و شکایت دائمی والدین این است که دائما سعی می کند از ارتفاع بالا برود. زیاد صحبت می کند و وقتی از خواب بیدار می شود گویی باتری اش به کار می افتد و زمانی که می خوابد گویی باتری اش تمام شده است. علایم تکانشگری در کودک بیش فعال به این ترتیب است که کودک قادر نیست قبل از انجام کار به عواقب آن فکر کند. به خاطر همین ممکن است کارهای خطرناک انجام دهد. به عنوان مثال ممکن است در خیابان ناگهان دست مادر را رها کند و وسط خیابان بدود تا به چیزی که آن طرف خیابان مورد علاقه اش بوده، برسد. معمولا دوست ندارد صبر کند تا حرف دیگران تمام شود بنابراین معمولا وسط حرف دیگران می آید تا حرف بزند.صبر کردن در صف هم برای آن ها مشکل است و عادت دارند قبل از شنیدن سوال به صورت کامل پاسخ دهند.استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره نقص تمرکز و توجه توضیح می دهد: نقص تمرکز و توجه باعث می شود حواس کودک به طور طبیعی زودتر پرت شود. به عنوان مثال به هنگام انجام تکالیف حوصله ندارد تا آخر آن را انجام بدهد و مدام بین انجام تکالیف سرش را با کارهای دیگر گرم می کند و والدین مجبورند آن ها را تا اتمام تکالیف همراهی کنند. اشتباهات آن ها اغلب ناشی از بی دقتی است و بسیار فراموشکار هستند و وسایل خود را به کرات گم می کنند. یکی دیگر از علامت های مهم نقص توجه و تمرکز این است که وقتی با او صحبت می شود گویی نمی شنود، حتی والدین در سن پایین تر می ترسند که شنوایی کودک مشکلی داشته باشد، در صورتی که مشکل شنوایی وجود ندارد و کودک به علت اختلال تمرکز و توجه نمی شنود.تشخیص این عارضه با بررسی فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان امکان پذیر است و آگاهی والدین و معلم درباره این عارضه بسیار مهم است. علایم این عارضه قبل از 7 سالگی در کودک قابل شناسایی است.علت اختلال ADHD   صددرصد شناخته شده نیست اما تحقیقات نشان داده که این اختلال می تواند جنبه ژنتیکی داشته باشد و دیده شده که در دوقلوهای تک تخمکی میزان بروز اختلال بیشتر از دوقلوهای 2 تخمکی است و از طرفی اختلال در خانواده یک کودک بیش فعال سابقه دارد.

هم چنین مشخص شده که قسمت هایی از مغز که در مهار محرک های نامربوط محیطی نقش دارد، در این کودکان کمتر از دیگر همسالان فعال است و نقص در تنظیم مواد شیمیایی در مغز این افراد نیز وجود دارد که خوشبختانه با درمان های کنونی این نواقص قابل کنترل است.مطالعات زیادی درباره نقش عوامل محیطی و تغذیه ای در بروز این عارضه انجام شده که نشان می دهد مواد غذایی نمی توانند علت اصلی بروز این اختلال باشند اما کمبود پروتئین و مصرف فراوان کربوهیدرات ممکن است در تشدید علایم بیش فعالی نقش داشته باشد.درباره سیر این اختلال باید گفت که بیش فعالی قبل از 7 سالگی شروع می شود و تا 12 سالگی ادامه پیدا می کند. حدود 50 درصد موارد بیش فعالی پس از 12سالگی خود به خود بهبود پیدا می کند و کودک جنب و جوش عادی پیدا می کند و نقص تمرکز و توجه او از بین می رود. اما در 40 تا 50 درصد تا سن بزرگسالی ادامه پیدا می کند که از آن به عنوان «اختلال بیش فعالی و نقص تمرکز و توجه بزرگسالی» یاد می کنیم.

عوارض خطرناک بیش فعالی

عوارض بیش فعالی درمان نشده طیف بسیار گسترده ای را دربر می گیرد که آگاهی والدین نسبت به آن ها می تواند در افزایش تمایل آن ها به مراجعه به روان پزشک و درمان سریع این اختلال بینجامد. دکتر سلطانی فر هشدار می دهد والدین هرگز نباید تصور کنند می توانند با عوارض این اختلال در کودک کنار بیایند و او را تحت معالجه روان پزشک قرار ندهند زیرا طیف عوارض به قدری دامنه دار و گسترده است که می تواند آینده کودک و حتی محیط پیرامونش را تحت تاثیر قرار دهد.او می افزاید: بخشی که کودک بیش فعال درمان نشده در آن ضربه می خورد، تحصیلات است. کودکی که دچار بیش فعالی و نقص تمرکز و توجه است، نمی تواند عملکرد مناسبی در مدرسه داشته باشد و دائما با معلم و والدین خود درگیر است. او با وجود داشتن بهره هوشی مناسب به تنبلی و کودنی متهم می شود. والدین تصور می کنند فرزند آن ها به درس علاقه ندارد و وقتی تلاش آن ها برای علاقه مند شدن او به درس جواب نمی دهد در مقابل تصمیم او برای ترک تحصیل مقاومت نمی کنند.

از طرف دیگر کودکی که بیش فعال است و از نقص تمرکز و توجه رنج می برد و درمان نشده به سرعت از نظر روان شناختی دچار مشکلات رفتاری می شود زیرا این اختلال در 60 درصد موارد همراه با تحریک پذیری و پرخاشگری است و والدین که در مهار آن ها ناتوان می شوند کم کم از روش های خشن برای کنترل آن ها استفاده می کنند و کودکی لجباز و سرکش تربیت می کنند.

کودک بیش فعال درمان نشده که لجباز و سرکش و نافرمان شود در طول زمان به اختلالی موسوم به «اختلال سلوک» مبتلا می شود و تبدیل به نوجوانی خلافکار که میل به فرار از خانه و مدرسه دارد می شود. او هنجارهای اجتماعی را زیر پا می گذارد و به اموال عمومی آسیب می رساند. لجبازی و سرکشی کودکان در سنین پایین با درمان های دارویی کاملا قابل کنترل است اما در سنین نوجوانی تبدیل به رفتار می شود و به سختی می توان چنین نوجوانی را مهار کرد.بچه های بیش فعال درمان نشده اغلب به دیگران افرادی شرور معرفی می شوند و از کمبود اعتماد به نفس رنج می برند و در خطر آسیب های اجتماعی مثل سوء مصرف مواد قرار می گیرند. بی قراری و ناآرامی آنان باعث می شود به سمت هنجارشکنی وکسب آرامش کاذب از طریق مصرف سوء مواد بروند.خانواده نیز اغلب از درمان نشدن این کودکان آسیب می بیند والدین با هم بر سر تربیت کودک درگیر می شوند و اغلب افسرده و سرخورده می شوند و دامنه تنش های خانوادگی به تشدید علایم بیش فعالی در آن ها می انجامد.

درمان

برخلاف تصور عموم اولین شیوه درمانی در تمام دنیا برای این اختلال درمان دارویی است. این در حالی است که متاسفانه بسیاری از والدین از درمان های دارویی نگران هستند و به همین دلیل درصدد درمان برنمی آیند و مراجعه نمی کنند. باید گفت درمان های دارویی بهترین روش برای اکثر این کودکان است و بهترین دارو نیز داروی محرک سلسله اعصاب مرکزی به نام «ریتالین» است. این دارو کمک می کند که کودک تحرکش کمتر شود آرام تر و حتی کودکانی که به علت نقص در تنظیم حرکات بسیار بدخط هستند، خطشان بهتر شود.

تمرکز و توجه آن ها هم بهتر شود و حتی پرخاشگری و لجبازی آن ها تحت کنترل درمی آید. این دارو در واقع همه علایم اختلال را کاهش می دهد و برخلاف تصور عموم مصرف دارو برای درمان این اختلال به هیچ وجه باعث اعتیاد نمی شود و نگرانی از این بابت وجود ندارد.اما درمان این اختلال بسیار طولانی است و مثلا شبیه عینک زدن یا درمان فشارخون است یعنی تا هر وقت دارو مصرف شود اختلال کنترل می شود و با قطع دارو اختلال سرجایش باقی است. یکی دیگر از داروها آتوماکستین است که باعث بیشتر شدن تمرکز و توجه کودک و کاهش علایم می شود.دکتر سلطانی فر درباره درمان های غیردارویی توضیح می دهد: آموزش شیوه های فرزندپروری به والدین، به آن ها کمک می کند تا دریابند یک کودک بیش فعال چه ویژگی هایی دارد و چطور باید روش های تربیتی صحیح را درباره آن به کار ببرند.

توجه کنید که درمان های غیردارویی به هیچ عنوان به تنهایی کافی نیست و باید به همراه درمان های دارویی به کار رود.برای تکمیل درمان معلمان هم باید با این اختلال آشنایی داشته باشند و تدابیر یا استراتژی های ویژه برای آموزش این کودکان ببینند و حتما باید نسبت به این اختلال آگاهی کافی داشته باشند و ضرورت درمان را مدنظر قرار دهند.این اختلال در صورت شناسایی و درمان در دوران کودکی قابل کنترل است اما همان طور که گفتیم در صورت درمان نشدن صدمات جبران ناپذیری به فرد و جامعه می زند. بزرگسالان مبتلا به ADHD   نیز از رفتارها و عدم کنترل هیجانات خود قابل شناسایی هستند و اغلب در تصمیم گیری های خود تکانشگر هستند یعنی به عاقبت تصمیم گیری خود فکر نمی کنند، عجول هستند، پشتکار لازم ندارند و برای این افراد نیز درمان های دارویی وجود دارد که این اختلال را قابل کنترل می کند.خراسان

درمان افسردگی با ورزش

ورزش در درمان بسیاری از بیماریها از جمله افسردگی تاثیر بسزایی دارد. 30 دقیقه ورزش در روز می تواند آثار افسردگی را به اندازه برخی روش های روان درمانی و داروهای ضد افسردگی کاهش دهد. به گزارش پایگاه اینترنتی مرکز پزشکی دانشگاه تگزاس، بررسی روانپزشکان نشان می دهد، روزانه سی تا سی و پنج دقیقه ورزش می تواند آثار و عوارض افسردگی را تا نصف کاهش دهد و این کار برابر با تاثیر روش های درمانی متداول و مصرف برخی از داروهای ضد افسردگی است. روانپزشکان قصد دارند با استفاده از نتایج این تحقیق شیوه ای مختلط از روش های روان درمانی و ورزش را برای درمان افسردگی ابداع کنند.

درمان اضطراب و تپش قلب

برای درمان اضطراب و تپش قلب ناشی از آن چه داروهای گیاهی می توان استفاده نمود ؟

اضطراب‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ احساس‌ ناراحت‌کننده‌ و مبهم‌ ترس‌ ، وحشت ‌، یا خطر با منشای‌ ناشناخته‌ که‌ بر فرد مستولی‌ می‌گردد. برای‌ بعضی‌ از افراد این‌ حالت‌ ممکن‌ است‌ ناگهانی‌ روی‌ دهد و بر طرف‌ شود، اما برای‌ بعضی‌ دیگر این‌ حالت‌ به‌ صورت‌ مزمن‌ در می‌آید. اضطراب‌ از نظر علمی‌ چندین‌ نوع‌ دارد: اضطراب‌ حاد ناشی‌ از موقعیتی‌ خاص ‌، اختلال‌ در تطابق‌ یافتن‌ با شرایط‌ تازه ‌، اختلال‌ اضطرابی‌ عمومی‌ شده ‌، اختلال‌ هراس ‌، اختلال‌ تنش‌زای‌ پس‌ از حادثه ‌، ترس‌ مرض‌گونه‌ و اختلال‌ وسواسی ‌و جبری.

علایم‌ شایع‌ بیماری

احساس‌ اینکه‌ یک‌ اتفاق‌ نامطلوب‌ یا زیانبار به‌ زودی‌ رخ‌ خواهد داد،

خشک‌ شدن‌ دهان ‌، مشکل‌ در بلع ‌، یا خشونت‌ صدا ، تند شدن‌ تنفس‌ و ضربان‌ قلب ‌، تپش‌ قلب‌ ،

حالت‌ لرزش‌ یا پرش‌ عضلات‌ ، ناتوانی‌ جنسی‌ ، انقباض‌ عضلات‌ ،

سردرد ، کمردرد ، عرق‌ کردن ، تهوع ‌، اسهال ‌، کاهش‌ وزن‌ ،

خواب‌آلودگی‌ ، مشکل‌ در تمرکز ، منگی‌ یا غش‌ ، تحریک‌پذیری‌ ، خستگی‌ ، کابوس ، مشکل‌ در حافظه.

بروز اختلال‌ در روابط‌ اجتماعی‌ و شغلی‌ ، افزایش‌ ناگهانی‌ میزان‌ اضطراب‌ ممکن‌ است‌ موجب‌ بروز حمله‌ هراس‌ و فرار از موقعیت‌ شود، وابستگی‌ به‌ داروها و نامنظمی‌ ضربان‌ قلب‌ از دیگر علائم این بیماری هستند.

علل‌ بروز اضطراب

فعال‌ شدن‌ مکانیسم‌های‌ دفاعی‌ بدن‌ برای‌ مبارزه‌ یا فرار ترشح‌ آدرنالین‌ از غدد فوق‌کلیوی افزایش‌ می‌یابد، و موادی‌ که‌ از تجزیه‌ آدرنالین‌ در بدن‌ جمع‌ می‌شوند (کاتکول‌ آمین‌ها) نهایتاً بخشهای‌ مختلف‌ بدن‌ را تحت ‌تأثیر قرار می‌دهند. تلاش‌ برای‌ پرهیز از اضطراب‌ خود موجب‌ اضطراب‌ بیشتر می‌شود. استرس‌ با هر منشاء (مثلاً مشکلات‌ اجتماعی‌ یا مالی‌) ، سابقه‌ خانوادگی‌ اضطراب‌ ، خستگی‌ یا کار زیاد ، وقوع‌ مجدد موقعیتهایی‌ که‌ قبلاً استرس‌زا بوده‌اند یا طی‌ آنها به‌ فرد آسیب‌ رسیده‌ است‌، بیماری‌ جسمانی ، تکامل ‌طلبی‌ غیرمنطقی‌ ، ترک‌ اعتیاد و ... خطر بروز اضطراب را تسریع می‌کند.

راههای پیشگیری‌

از روشهای‌ کسب‌ آرامش‌ یا مراقبه‌ برای‌ کاهش‌ استرس‌ بهره‌ بگیرید.

به‌ فکر تغییر شیوه‌ زندگی‌ خود باشید تا استرس کاهش‌ یابد.

استرس و اضطراب ایجاد شده را مدیریت کنید (مدیریت استرس).

از تفکرات بی‌ جا و بیش از حد دوری کنید.

سعی کنید در اجتماعات حضور بیشتری یابید.

سعی کنید زیادی با خودتان خلوت نکنید و خود را از تنهایی دور کنید (رهایی از احساس تنهایی).

درمان‌

اضطراب‌ عمومی‌ شده‌ را می‌توان‌ با درمان‌ کنترل‌ کرد. غلبه‌ کردن‌ بر اضطراب‌ اغلب‌ موجبات‌ زندگی‌ بهتر و رضایت‌ بخش‌تری‌ را فراهم‌ می‌آورد.

روان درمانی

وقتی احساس کردید که دارای اضطراب هستید، بهتر است‌ تحت‌ بررسی‌ و درمان‌ از نظر موارد خاص‌ تهدیدکننده‌ یا منشاء استرس‌ که‌ در ناخودآگاه‌ شما است‌ ولی‌ وجود دارد، قرار بگیرید.

به‌ فراگیری‌ روشهای‌ کاهش‌ انقباض‌ ناخودآگاه‌ عضلانی‌ مثل‌ بازخورد زیستی‌ و روشهای‌ کسب‌ آرامش‌ بپردازید.

فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری : فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری خود را حفظ‌ کنید. فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری به کاهش‌ اضطراب‌ کمک‌ می‌کند.

دارو درمانی

داروهای‌ ضداضطراب‌ مثل‌ بنزودیازپین‌ها برای‌ مدتی‌ کوتاه‌

از داروهای‌ ضدافسردگی‌ برای‌ اختلال‌ هراس‌

واز کافئین‌ و سایر مواد تحریک‌کننده ‌، و نیز الکل‌ استفاده نکنید.

افسردگی و راههای مقابله با آن  

مقدمه  

غم نوعی احساس طبیعی است که در واکنش به شرایط ناخوشایند و  ناملایمات ، مثل وقایع ناراحت کننده و از دست دادن عزیزان پدید می‌آیِد. این حالت  معمولا با  اضطراب    ،  کاهش انرژی ، کسالت عمومی و خواب کم ، همراه است. تقریباً همه افراد ، تغییرات در  خلق و خو و روحیه خود را به نوعی تجربه کرده‌اند. گاهی اوقات ، احساس نگرانی ،  سردرگمی یا  افسردگی    ، واکنشهای طبیعی در برابر برخی رویدادها است. معمولاً حوادث و رویدادها تغییر  می‌کنند، مشکلات حل می‌شوند و این تغییرات خلق و خویی برطرف می‌شود. تداوم احساس غمو یاس به افسردگی و ناامیدی می‌انجامد که از آن گریزی نیست.

علایم

·         خلق افسرده مانند احساس غمگینی ، درماندگی و احساس پوچی و همچنین گریه کردنبی‌مورد

·         کاهش قابل ملاحظه علاقه نسبت به تمام فعالیتها یا فقدان احساس لذت

·         کاهش یا افزایش اشتها

·         بی‌خوابییا پرخوابی که نوع بی‌خوابی شایعتر است.

·         کندی روانی - حرکتی

·         کاهش یا افزایش میل جنسی که کاهش آن شایعتر است.

·         خستگی یا فقدان انرژی

·         احساس بی‌ارزشی یا گناه بیجا

·         کاهش تمرکز و بدنبال آن کاهش قدرت تفکر و تصمیم گیری

·         افکار خودکشی تکرار شونده

اگر فردی 5 یا بیشتر علایم ذکر شده را به مدت 2 هفته مداوم داشته باشد بیمار افسرده است و باید به روانپزشک مراجعه کند. البتهباید حداقل یکی از 2 معیار خلق افسرده و از دست دادن لذت را داشته باشد و علایمناشی از تاثیر مستقیم یک ماده (داروی تجویزی یا مورد سو مصرف) و یا نوعی بیماریجسمی مثلکم‌کاری تیروئیدنباشد.

·         بعضی مواقع و بخصوص در فرهنگ ما ، افسردگی با تابلوی فیزیکی بصورت علایمسوماتیک (شکایتهای جسمانی و دردهای متحرک) مراجعه می‌کنند. علایم سوماتیکشامل مشکلات شکمی ،سوء هاضمه، نفخ ، کاهش اشتها ،تپش قلب،احساس ناراحتی در قفسه سینه ،سردرد، درد گردن، درد پشت و شانه‌ها می‌باشد.

عللافسردگی

افسردگی حاصل واکنش بین وقایع پر‌استرس زندگی و عوامل ژنتیکیو تجربیات دوران کودکی می‌باشد. خطر ابتلا به افسردگی در بستگان درجه اول بیمارمبتلا به افسردگی شدید نسبت به بقیه افراد بیشتر می‌باشد.

عوامل مساعدکننده افسردگی عوامل ژنتیکی ، نوع شخصیت فرد ، عوامل محیطی و بیماریهای جسمانی ومعلولیت جسمانی می‌باشد و عوامل تسریع کننده آن غالبا وقایع پراسترس زندگی می‌باشد.

فرآیندهای بیوشیمیایی واسط

شواهد روز افزونی از اختلالات بیوشیمیایی درمیان بیماران افسرده وجود دارد که ماهیت دقیق آنها هنوز مشخص نیست، قویترین یافتهبه نفع وجود نوعی اختلال در عملکرد سروتونین مغز می‌باشد و بررسیها نشان داده کهدر مایع مغزی- نخاعی بیماران افسرده غلظت متابولیت اصلی سروتونین پایینمی‌باشد. بر همین اساس بیشترداروهای ضد افسردگیبا اثر بر این روند ،تاثیر می‌کنند. همچنین سطح کورتیزول خون در نیمی از بیماران افسرده بالا می‌باشد.

درمان

روان درمانی

افسردگی اگر خفیف باشد و به ویژه واکنشی نسبت به وقایعپراسترس زندگی باشد ممکن است نیاز به درمان با داروهای ضد افسردگی نداشته باشد وموارد خفیف را می‌توان با استفاده از روشهای روان درمانی ، حمایتهای اجتماعی و حلمسئله درمان کرد. برای درمان روان شناختی نباید با گذشته بیمار مبارزه کرد و یا بیشاز حد به گذشته پرداخت، زیرا خلق او را بیشتر سرکوب می‌کند.

در موردداغ‌دیدگی و از این قبیل مسائل ، بیمار را باید تشویق کرد که در مورد احساسات خودبا دیگران صحبت کند و مشکلات خود را با دیگران در میان بگذارد. و عوامل آزار دهندهاطراف خود را تغییر دهد. بیمار افسرده را باید تشویق کرد که از گوشه گیری پرهیزکرده و فعالیتهای اجتماعی مناسبی داشته باشد ولی نباید او را به فعالیتهای وادارکرد که به علت تمرکز ضعیف یا کندی ، احتمال شکست خوردگی در آنها وجود دارد.

یکی از راههای روان درمانی دیگر تشویق کردن بیمار برای انجام کارهای فیزیکیاز جمله ورزش و استحمام روزانه و مرتب کردن ظاهر و پوشیدن لباسهای مرتب و ... است.

و یک نکته هم اینکه نقش عامل مذهب در پیشگیری و درماناختلالاتروانیبسیار مهم است ودین درمانی Religious therapy یکی ازراههای درمان افسردگی است و بررسیها نشان داده که بیمارانی که اعتقاد به مذهب و دیندارند و مذهبی هستند کمتر به افسردگی مبتلا می‌شوند و در صورت ابتلا پاسخ خوبی بهدرمان دارند.

درمان دارویی

داروهای ضد افسردگی شامل 3 حلقه‌ای‌ها ، مهار کننده‌هایاختصاصی باز جذب سروتونین SSRI ، مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز MAOI می‌باشند کهپر مصرفترین آنها گروه داروهاینورتریپتیلینو آمی‌تریپتیلین و ... وهمچنینفلوکستینمی‌باشند. اثر درمانی داروهای ضدافسردگی پس از حداقل 2 هفته شروع می‌شود.

درمان با الکتروشوک ECT

اثر درمانی این روش نسبت به درمان دارویی سریعترآغاز شده و بیشتر در افسردگیهای شدید موثر است و در بیمارانی کهکاهش وزن شدید، بیدار شدن در صبح زود ،کندی حرکتی و هذیان وجود داشته باشد، اثر ECT بهتر خواهد بود. در این روش بعد ازبیهوش کردن بیمار به وی شوک الکتریکی داد می‌شود.

روند بیماری افسردگی

افسردگی ممکن است در هر سنی شروع شود، ولی میانگین سنشروع 30-25 سالگی است. در اکثر بیماران با اینکه عود شایع است، ولی بیمار در نهایتبهبود می‌یابد. برخی روانشناسان درمان افسردگی را به معنای تولدی دوباره می‌شناسندو معتقدند فردی که یک فاز افسردگی را پشت سر گذاشته و درمان شده توان مقابله بامشکلات در این فرد بالا رفته و نگرش او به زندگی واقع بینانه‌تر می‌شود.

اضطراب امتحان

مقدمه

وجود اضطراب در حد اعتدالآمیز آن، پاسخی سازش یافته تلقی میشود که موضعگیری متفاوت انسانها در برابر حوادث طبیعی و غیر طبیعی را به دنبال دارد اضطراب است که ما را وامیدارد تا برای معاینه کلی به پزشک مراجعه کنیم، کتابهایی را که از کتابخانه به امانت گرفتهایم بازگردانیم، اگر وعده ملاقاتی با کسی گذاشتهایم، به موقع در سرقرار حاضر شویم، در یک جاده لغزنده با احتیاط رانندگی کنیم و...

بنابراین وجود اندکی اضطراب میتواند به عنوان یکی از مؤلفههای شخصیت و در واقع بخشی از زندگی انسان، تاثیر مثبتی بر فرآیند زندگی و تحول آن داشته باشد زیرا این فرصت را برای افراد فراهم میآورد تا مکانیزمهای سازشی خود را در صورت مواجه شدن با منابع اضطرابزا، گسترش دهند. (1) اضطراب در پارهای از مواقع

میتواند، سازندگی و خلاقیت را در کودک یا نوجوان به وجود آورد و یا آنها را تحریک کند تا به طور جدی با یک مسؤولیت مهم مانند آماده شدن برای امتحان یا پذیرفتن یک وظیفه اجتماعی، مواجه شوند. (2) طبیعی است که این نوع اضطراب نه تنها هیچ ضرری برای فرآیند رشد انسان ندارد، بلکه امری سازنده و مفید نیز هست. اما در مقابل یک نوع اضطراب مرضی (منفی) نیز وجود دارد که عامل بسیاری از اختلالات شناختی و بدنی، ترسهای غیرموجه و وحشتزدگیها به شمار میآید و باعث میشود انسان از بخش عمدهای از امکاناتش محروم گردد. (3)

در این مقاله بر آن هستیم تا پیامدهای حاصل از اضطراب امتحان و نیز راههای درمان و یا کاهش آن را مورد بررسی قرار دهیم.

تعریف اضطراب امتحان

اضطراب امتحان اصطلاحی کلی است که به نوعی اضطراب یا هراس اجتماعی (4) خاص اشاره دارد. این نوع اضطراب، فرد را نسبتبه تواناییهایش دچار تردید کرده و توان او را برای مقابله با موقعیت امتحان، کاهش میدهد. فردی که دچار اضطراب امتحان شده است، مواد درسی را میداند، اما شدت اضطراب وی مانع از آن میشود که معلومات خود را هنگام امتحان به ظهور برساند. معمولا بین نمرات اضطرابی و نمرات امتحانی، یک رابطه معکوس معناداری وجود دارد به این شکل که هر چه نمره اضطراب بالاتر باشد، نمره امتحان کمتر خواهد بود و هر چه نمره اضطراب پایینتر باشد، نمره امتحان بالاتر خواهد بود. (5) این یک واقعیت است که افزایش اضطراب با کاهش کارآمدی تحصیلی مرتبط است زیرا اضطراب به طور موقت کنشوری بهنجار (توانایی عقلی معمولی) فرد را دچار اختلال میکند به طوری که فرد مضطرب نمیتواند از تواناییهای عقلی خود خوب استفاده کند از این روی یا مطالب امتحانی را خوب نمیتواند به حافظه بسپارد یا اینکه اگر از قبل همه مطالب را یاد گرفته باشد، هنگام امتحان به او فراموشی دست میدهد و توان بازیابی مطالب آموخته شده را ندارد.

نقش اضطراب در کاهش توانایی فرد

اکنون این سؤال مطرح میشود که چرا اضطراب باعث کاهش توانایی فرد میشود؟ پژوهشگران و محققان عوامل متعددی را در این زمینه مطرح کردهاند. عدهای معتقدند (واین 1971) که وقتی سطح اضطراب بالا باشد توجه فرد ، هم به متغیرهای مربوط به خود و هم متغیرهای مربوط به امتحان معطوف میشود که این امر موجبات نگرانی او را در خلال امتحان فراهم میآورد و در نتیجه نمره امتحان پایین میآید. اما اگر سطح اضطراب امتحان پایین باشد، توجه فرد بیشتر به متغیرهای امتحان معطوف میشود و از عهده امتحان بهتر برمیآید.

پژوهشگران دیگر، بر عواملی مانند فقدان مهارتهای مطالعه تاکید کردهاند یعنی چون فرد نمیداند چگونه و با چه شیوهای مطالعه کند، مطالب را خوب دریافت نمیکند و در نتیجه هنگام امتحان مضطرب میشود.

عدهای دیگر اضطراب امتحان را ناشی از عدم توجه و دقت فرد نسبتبه کاری که انجام میدهد، میدانند. در این نظریه، فرض این است که نگرانی یا تجلیات شناختی اضطراب، توجه فرد را از کاری که بر عهده دارد منحرف میکند و بدین ترتیب، کارآمدی او را تحت تاثیر قرار میدهد.

مجموعه این تحقیقات نشان میدهد که صرف تعیین سطح کلی اضطراب در موقعیتهای ارزشیابی یا امتحان کافی نیست و لازم است عوامل خاص اضطرابی که در این میان نقش اصلی را ایفا میکنند نیز مشخص شوند. (6)

روشهای کاهش و مقابله با اضطراب امتحان

پژوهشگران در چند دهه اخیر برای درمان اضطراب امتحان تحقیقات گستردهای انجام دادهاند. ما در اینجا به روشهایی میپردازیم که در دو دهه اخیر بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و در درمان اختلالهای اضطرابی مؤثرتر بودهاند.

گرچه تحقیقات به عمل آمده حاکی از آن است که هیچ یک از این روشها به تنهایی به نتایج چشمگیری منتهی نشدهاند، اما با توجه به پژوهشهای اخیر میتوان گفت آموزش شیوههای مقابلهای به تدریج جایگزین روشهایی شدهاند که کاهش اضطراب را هدف اصلی خود قرار میدهند. این روشها (روشهای مهار اضطراب یا روشهای مقابلهای) بر اساس فرضیه عدهای از متخصصان بالینی به وجود آمده که معتقدند افراد مبتلا به اضطراب هرگز نیاموختهاند چگونه اضطراب خود را مهار کنند. بنابراین باید مهارتهایی به مراجعان آموخت تا با استفاده از آنها بتوانند بر اضطراب خود غلبه کنند. در زیر به متداولترین روشهای مهار اضطراب اشاره میکنیم:

روش خود آموزشدهی

این روش را میشن بام ابداع کرده و معتقد استبسیاری از افراد در خلال موقعیتهای اضطرابی، یک حالت خودگویی (7) منفی، مانند هیچ چیز درست نخواهد شد یا من دراین امتحان موفق نخواهم شد دارند این خودگوییها باعث افزایش سطح اضطراب و کاهش کارآمدی فرد میگردد. در این شیوه، درمانگر به مراجعان خود میآموزد که خودگوییهای مثبت مانند گام به گام پیش میروم و یا میتوانم بر موقعیت مسلط شوم را جایگزین خودگوییهای منفی کنند یعنی در واقع راه مقابله با منفی بافیها را به مراجعان خود میآموزند.

روش تنشزدایی

بر اساس این روش در خلال چند جلسه چگونگی ایجاد آرامش در عضلات، به مراجع آموزش داده میشود. تلقین، تصویرپردازی، تمرین، تنظیم تنفس و حتی داروهایی که تاثیر کوتاه مدت دارند میتوانند برای دستیابی به این هدف به کار گرفته شوند.

روش پسخوراند زیستی

پسخوراند زیستی یک روش درمانگری رفتاری - زیستشناختی است که در خلال آن افراد به گونهای به دستگاههای هدایت کننده متصل میشوند تا بتوانند پیوسته اطلاعات دقیقی درباره فعالیتهای فیزیولوژیکی خود مانند ضربان قلب یا تنش عضلانی را در اختیار داشته باشند. بر اساس دستورالعملهای درمانگر و توجه به علامتهای دستگاه هدایت کننده، بیماران به تدریج میآموزند که فعالیتهای ارادی و حتی فعالیتهای فیزیولوژیکی غیر ارادی خود را مهار کنند.

البته شیوههای درمان دیگری نیز مانند درمانگریهای شناختی وجود دارد. اینگونه روشها با تغییر دادن باورهایی که موجب اضطراب در فرد میشود، اضطراب را به پایینترین سطح که قابل تحمل باشد کاهش میدهند. برای اطلاع بیشتر در این زمینه میتوانید به کتاب شناخت درمانگری الیس و بک مراجعه کنید.

پینوشتها:

1- دکتر دادستان، روانشناسی رضی، ص 60 و 59

2- مجله فصلنامه روانشناسی، شماره 1، ص 32

3- همان

4. Soclal Phobia  

5- مجله فصلنامه روانشناسی، پیشین

6- برای اطلاع بیشتر میتوانید به کتاب روانشناسی مرضی دکتر دادستان و مجله روانشناسی شماره 1 - 1376 مراجعه کنید.

7. Self Statement  

بررسی علل استرس دانش آموزان و راههای درمان آن
پرسشنامه ها
آموزش خانواده
آیین همسرداری
مشاوره اینترنتی
مشاوره مجازی
سخن روز
[عناوین آرشیوشده]